Αναδημοσίευση απο apnet.gr
Αυτές είναι οι αλλαγές που ζητά η τρόικα στα εργασιακά. Ακολουθεί ενημερωτικό σημείωμα του Γιάννη Κουζή σχετικά με τις συζητούμενες αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις
Στη δημοσιότητα έρχεται το σχέδιο συμφωνίας με την ελληνική κυβέρνηση για τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, το οποίο φέρεται να έστειλε ο Πόουλ Τόμσεν στην Κριστίν Λαγκάρντ προς ενημέρωση.
Αυτές είναι οι αλλαγές που ζητά η τρόικα στα εργασιακά. Ακολουθεί ενημερωτικό σημείωμα του Γιάννη Κουζή σχετικά με τις συζητούμενες αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις
Αυτές είναι οι αλλαγές που ζητά η τρόικα στα εργασιακά. Ακολουθεί ενημερωτικό σημείωμα του Γιάννη Κουζή σχετικά με τις συζητούμενες αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις
Στη δημοσιότητα έρχεται το σχέδιο συμφωνίας με την ελληνική κυβέρνηση για τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, το οποίο φέρεται να έστειλε ο Πόουλ Τόμσεν στην Κριστίν Λαγκάρντ προς ενημέρωση.
Σύμφωνα με «Το Βήμα» σε αυτό περιγράφονται όλα τα αιτήματα που διατυπώνει η τρόικα προς την κυβέρνηση και μάλιστα με τη μορφή προαπαιτούμενων για την εκταμίευση της δόσης των 31,5 δισ. ευρώ και αφορούν τον κατώτατο μισθό, τις αποζημιώσεις, το ωράριο (εξαήμερο) και άλλα εργασιακά ζητήματα.
«Ο βασικός κατώτατος μισθός και οι ωριμάνσεις και τα οικογενειακά επιδόματα που καθορίζει η εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας θα πρέπει σταδιακά να αντικατασταθούν από ένα μηχανισμό ελάχιστου μισθού νομοθετημένου από την Κυβέρνηση μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες», αναφέρεται σύμφωνα με την εφημερίδα στο σχετικό κείμενο.
Αναλυτικά τα όσα αναφέρονται στο σχετικό κεφάλαιο του σχέδιου για τα εργασιακά:
«Η Κυβέρνηση προτίθεται να αξιοποιήσει τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας για την περαιτέρω βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας και την ενθάρρυνση της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Οι μεταρρυθμίσεις στα εργασιακά που εγκρίθηκαν τον Φεβρουάριο του 2012 στο πλαίσιο του προγράμματος έχουν ήδη συμβάλει στη μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, αλλά η ανεργία παραμένει σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα και η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει ένα σημαντικό χάσμα ανταγωνιστικότητας.
Η κυβέρνηση θα στηρίξει τις μεταρρυθμίσεις και θα τις εφαρμόσει ομοιόμορφα σε ολόκληρη την αγορά εργασίας. Ωστόσο, το σύστημα μειώσης μισθών στην Ελλάδα παραμένει περίπλοκο , και αποσυνδεδεμένο από τις ευρύτερες συνθήκες της αγοράς εργασίας, ενώ το μη μισθολογικό κόστος παραμένει υπερβολικό, συμβάλλοντας στην πίεση για υπερβολική ονομαστική μείωση των μισθών και στην τοποθέτηση εμποδίων μπροστά στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης.
Έχουμε συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, και τα επόμενα βήματα προς ένα ισχυρότερο πλαίσιο εργασίας για την Ελλάδα
-Ως προαπαιτούμενη δράση για την αναθεώρηση, η Κυβέρνηση έχει δημιουργήσει ένα χρονοδιάγραμμα για τη μεταρρύθμιση του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο, ο βασικός κατώτατος μισθός και οι ωριμάνσεις και τα οικογενειακά επιδόματα που καθορίζει η εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας θα πρέπει σταδιακά να αντικατασταθούν από ένα μηχανισμό ελάχιστου μισθού νομοθετημένου από την Κυβέρνηση μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες.
Αυτό το σύστημα, το οποίο θα τεθεί σε ισχύ μέχρι την 1η Απριλίου 2013, θα περιλαμβάνει έναν ενιαίο νόμιμο ελάχιστο μισθό, που θα λειτουργεί ως κατώτατο όριο για τις νέες συμφωνίες και συμβάσεις εργασίας- και οι νομικα δεσμευτικοι συντελεστές ωρίμανσης και τα επιδόματα που συνδέονται με τον κατώτατο μισθό θα καταργηθούν σταδιακά μέχρι τον Απρίλιο του 2015. Με το πρώτο βήμα να τίθεται σε ισχύ στο τέλος Μαρτίου 2013. Το τρέχον πάγωμα του βασικού κατώτατου μισθού θα παραμείνει ως έχει κατά τη διάρκεια της περιόδου του προγράμματος, και στη συνέχεια, για οποιαδήποτε ρύθμιση θα λαμβάνονται υπόψη οι οικονομικές συνθήκες, ιδίως το επίπεδο της ανεργίας.
-Για τη μείωση του μη μισθολογικού κόστους της εργασίας, θα πάρουμε μια σειρά από δράσεις:
/ 1 / φορολογική επιβάρυνση. Μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2013, ως νέο πρόγραμμα διαρθρωτικής αναφοράς, εμείς θα υιοθετήσουμε νομοθεσία για τη μεταρρύθμιση του συστήματος εισφορών των ταμείων: 1. διευρύνοντας τη βάση των εισφορών, 2. απλοποιήση του συστήματος συμβολήςεισφορών σε όλα τα ταμεία, 3. Μεταφέροντας την χρηματοδότηση από άχρηστους φόρους, στις εισφορές και 4. μείωση των εισφορών κατά μέσο όρο 4%. Οι μεταρρυθμίσεις θα εφαρμοστούν σταδιακά στο 1 Ιανουαρίου 2014 και 1 Ιανουαρίου 2015,θα είναι ουδέτερες σε ότι αφορά στα έσοδα και στη διατήρηση της αναλογιστικής ισορροπίας των διαφόρων ταμείων.. Ως ένα ενδιάμεσο βήμα, στο τέλος Ιουνίου 2013, το σχέδιο της νομοθεσίας θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί.
-Άλλα μη μισθολογικά κόστη. Ως προαπαιτούμενη δράση για την αναθεώρηση, η κυβέρνηση έχει θεσπίσει νομοθεσία για την μείωση πλειάδας μη μισθολογικών κόστων εργασίας, που παρεμποδίζουν την αποδοτικότητα. Οι αλλαγές, που ορίζονται στο παράρτημα 2(είναι στο τέλος του κειμένου), θα φέρουν πιο κοντά την Ελλάδα στους εταίρους της ΕΕ, και περιλαμβάνουν:
- Μεγαλύτερη ευελιξία των ρυθμίσεων εργασίας, στο πλαίσιο των γενικών εβδομαδιαίων ορίων για το χρόνο εργασίας(που καλύπτουν το μέγιστο αριθμό εργάσιμων ημερών, ωρών εργασίας και βαρδιων, και περιορισμού των αδειών και στις βαρδιων)
- Μείωση του διοικητικού φόρτου (σε σχέση με εκτεταμένες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων και προεγκρισεις των εργασιακών ρυθμίσεων)
- Μείωση του κόστους απόλυσης. Θα μειώσουμε την περίοδο προειδοποίησης σε [3] μήνες και θα θεσουμε ανωτατο οριο, στην ελαχιστη νομιμη αποζημιωση στους 12 μηνες, (ενώ θα διατηρήσουμε την υπάρχουσα σχέση μεταξύ της διαρκειας εργασιας και της ελαχιστης αποζημιωσηςγια διάρκεια εργασιας κάτωαπό το ανώτατο όριο).
Αν αυτό το όριο εχει ήδη ξεπεραστει κατά την ημερομηνία της μεταρρύθμισης, το προστιθέμενο ποσό θα εξαιρείται από τον κανονισμο, αλλά το ποσό που θα υπερβαίνει τους 12 μηνες,θα υπόκειται σε ανώτατο όριο που θα ισοδυναμεί με 6 φορές τον εθνικό κατώτατο μηνιαίο μισθό. Επιπλέον, για να εξασφαλίσει την ισότιμη και δίκαιη μεταχείριση για όλους τους εργαζόμενους και τα επαγγέλματα, σε εκείνες όπου το κόστος αποχώρησης από το νόμο που είναι πέραν του κανόνα που μόλις περιγράψαμε, η αποζημίωση απόλυσης θα ευθυγραμμιζεται όπως αναφέρθηκε προηγουμένως.
-Θα εργαστούμε για να ενισχύθει το δίχτυ ασφαλείας για εκείνους που έμειναν άνεργοι. Όπως αναφέρεται παρακάτω στο τμήμα της δημοσιονομικής πολιτικής, η Κυβέρνηση θα ενίσχυσει τα επιδομάτα ανεργίας για να βοηθήσει να μετριάσει οποιαδήποτε βραχυπρόθεσμη επίπτωση από τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας μπορεί να έχει. Θα εργαστεί επίσης για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της κατάρτισης μας με επίκεντρο τους νέους και τους μακροχρόνια ανέργους (και καλύτερη χρηματοδότηση για το σκοπό αυτό).
- Επόμενα βήματα. Ως γενική αρχή, έχουμε δεσμευτεί να προωθήσουμε όλα τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας μας, που υπολείπονται των καλύτερων ευρωπαϊκών practces. Ως πρώτο βήμα, μια ανεξάρτητη αξιολόγηση της επιθεώρησης εργασίας θα να συμπληρωθεί μέχρι το τέλος του 2012, με έμφαση στην αποτελεσματικότητα των διαδικασιών ελέγχου για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας.
Σε αυτή τη βάση η κυβέρνηση θα καθορίζει ένα σχέδιο δράσης για την εφαρμογή διαδικασιών για τον αποτελεσματικότερο εντοπισμό περιπτώσεων αδήλωτης εργασίας, καθώς και για την εξάλειψη των δραστηριοτήτων που αυξάνουν τις διοικητικές δαπάνες για τις επιχειρήσεις χωρίς να εξυπηρετούν ένα δικαιολογημένο στόχο της δημόσιας πολιτικής.
2. Υπό το φως των βαθιών προβλημάτων που είχαμε μέχρι σήμερα με την πλήρη εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, η κυβέρνηση θα ενισχύσει τη διαχείριση και τους μηχανισμούς παρακολούθησης στον τομέα αυτό. Εμείς θα στελεχώσουμε πλήρως την διεύθυνση του σχεδιασμού, της διαχείρισης, και της παρακολούθηση τηςμεταρρύθμισςη στο [Γραφείο του πρωθυπουργού] και θα δημοσιεύουμε σε τριμηνιαία βάση δείκτες παρακολούθησης για κάθε πρωτοβουλία για τη μεταρρύθμιση των κυβερνητικών ιστοσελίδων.
-ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 -
Κατώτατος μισθός
Η κυβέρνηση θα καθορίσει ένα χρονοδιάγραμμα για να προσαρμόσει τον κατώτατο μισθό στην Ελλάδα. Με βάση το νέο πλαίσιο, ο βασικός κατώτατος μισθός, το επίδομα ωρίμανσης και τα οικογενειακά επιδόματα που καθορίζει η εθνική γενική συλλογική σύμβαση θα αντικατασταθεί από έναν ελάχιστο μισθό που θα νομοθετηθεί από την κυβέρνηση σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, άλλα ενδιαφερόμενα μέρη και ανεξάρτητους ειδικούς. Αυτό το σύστημα που θα αρχίσει να ισχυειμέχρι το Μάρτιο του 2013, θα περιλαμβάνει ένα ενιαίο νόμιμο ελάχιστο μισθό ως νομικά δεσμευτικο κατώτατο μισθολογικο όριο και τους συντελεστές ωριμανσης και τα επιδόματα που συνδέονται με τον κατώτατο μισθό θα καταργηθούν σταδιακά, με το πρώτο βήμα να γίνεται από τα τέλη Μαρτίου 2013.
Μη μισθολογικά κόστη
-Σχετικά με το κόστος απόλυσης, θα μειώθει η περίοδος προειδοποιησης σε 3 μήνες και θα τεθεί ανώτατο όριο αποζημιωσης στους 12 μήνες (ενώ θα διατηρήσουμε την υπάρχουσα σχέση μεταξύ της διαρκειας εργασιας και της ελαχιστης αποζημιωσης για διάρκεια εργασιας κάτω από το ανώτατο όριο). Αν αυτό το όριο εχει ήδη ξεπεραστει κατά την ημερομηνία της μεταρρύθμισης, το προστιθέμενο ποσό θα εξαιρείται από τον κανονισμο, αλλά το ποσό που θα υπερβαίνει τους 12 μηνες, θα υπόκειται σε ανώτατο όριο που θα ισοδυναμεί με 6 φορές τον εθνικό κατώτατο μηνιαίο μισθό.
Επιπρόσθετα για να διατηρήσουμε ίση μεταχείριση για όλους τους εργαζόμενους και ειδικότητες, σε εκείνους όπου το κόστος αποχώρησης από το νόμο είναι πέραν του κανόνα που μόλις περιγράψαμε, η αποζημίωση απόλυσης θα ευθυγραμμιστεί με τη μεταγενέστερη
- Μείωση του διοικητικού φόρτου καταργώντας την απαίτηση για την εκ των προτερων υποβολη των ωραριων εργασιας στους επιθεωρητες εργασιας και να καταργηθεί η προέγκριση από τους επιθεωρητες εργασίας για τις υπερωρίες
-Για να ενισχύσουμε την ελαστικότητα της εργασίας, μέσα στα πλαίσια της εργασίας εβδομαδιαίως, επιτρέποντας μια συμβατική (η αμοιβαία συμφωνημένη) βάση: 1) συμφωνίες σχετικά με τις ρυθμίσεις του χρόνου εργασίας ανάμεσα σε εργοδότη και εργαζόμενο έξω από τα αναφερομενα στις συλλογικες συμβάσεις 2)επιμήκυνση του μέγιστου αριθμού ημερών εργασίας σε 6 μέρες τη βδομάδα σε όλους τους εργασιακούς τομείς 3)θέτοντας πάλι το ελάχιστο όριο ξεκουράσης ημερησίως σε 11 ώρες 4)η συνεχης 15νθημερη άδεια να μπορεί να παρθεί οποιάδηποτε στιγμή όλο το χρόνο σε εποχιακά επαγγέλματα».
Πηγή: tvxs.gr, 14-10-2012
Η αναδημοσίευση της ειδησεογραφίας από εφημερίδες, έντυπα και ηλεκτρονικές σελίδες γίνεται για την ενημέρωση των αναγνωστών και δε συνεπάγεται την υϊοθέτηση των απόψεων, που εκφράζονται από την Αυτόνομη Παρέμβαση.
Παρατηρήσεις αναφορικά με τα συζητούμενα μέτρα για τις εργασιακές σχέσεις
Α .Γενικός κατώτατος μισθός και εθνική γενική συλλογική σύμβαση
1. Ο γενικός κατώτατος μισθός ισχύει στις 20 από τις 27 χώρες της ΕΕ, στις 11 από τις 17 χώρες της ευρωζώνης και στις 9 από τις 15 χώρες της ΕΕ-15.Οι χώρες που δεν έχουν γενικό, αλλά μόνο κλαδικό, κατώτατο μισθό είναι : Γερμανία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Ιταλία , Κύπρος. 2. Από τις 20 χώρες που έχουν γενικό κατώτατο μισθό συνήθως αυτός καθορίζεται με νόμο είτε μονομερώς, είτε κατόπιν τριμερούς διαπραγμάτευσης ,κυρίως σε χώρες με ισχυρή παράδοση κοινωνικού διαλόγου όπου το κράτος δεν επιβάλλει τη θέση του σε βάρος του ουσιαστικού διαλόγου . 3. Ο καθορισμός του κατώτατου μισθού με εθνική γενική συλλογική σύμβαση συναντάται στο πλαίσιο της Ε-15 μόνο στην Ελλάδα και στο Βέλγιο. Ωστόσο με το νόμο του δευτέρου μνημονίου(Ν. 4046/12)και τη συνακόλουθη ΠΥΣ, ο γενικός κατώτατος μισθός ορίζεται πλέον με νόμο(μείωση κατά 22% και 32% για τους νέους μέχρι 25 ετών)ενώ καλείται η εθνική γενική συλλογική σύμβαση να προσαρμοσθεί στο νέο οικονομικό πλαίσιο αποδεχόμενη τις παραπάνω μειώσεις, ειδάλλως ο νόμος θα εξακολουθεί να αποτελεί τον τρόπο διαμόρφωσής του. ΟΙ εξελίξεις αυτές θέτουν σοβαρό πρόβλημα συνταγματικότητας σε βάρος της συλλογικής αυτονομίας(αρθρ. 22, παρ.2)αλλά και του κοινοτικού κεκτημένου εφόσον οι συλλογικές διαπραγματεύσεις συνιστούν θεμελιώδες κοινοτικό κοινωνικό δικαίωμα. 4.Ο τρόπος διαμόρφωσης του γενικού κατώτατου μισθού συνιστά εθνική παράδοση πολλών δεκαετιών και δεν είναι προϊόν των τελευταίων ετών όπως συμβαίνει σχετικά πρόσφατα με τις ανατολικές χώρες, την Μ. Βρετανία και τη Μάλτα. Στην Ελλάδα ο θεσμός της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης καθιερώνεται από το 1936 οπότε και υπογράφεται η πρώτη ΕΓΣΣΕ που διαμορφώνει τον κατώτατο μισθό και το ημερομίσθιο και έκτοτε αποτελεί το αποκλειστικό εργαλείο διαμόρφωσής του. Η αλλαγή του τρόπου καθορισμού του αποτελεί παραβίαση μιας 80χρονης θεσμικής παράδοσης βασισμένης στην κοινή συνισταμένη των «κοινωνικών εταίρων». Η θέσπιση του γενικού κατώτατου μισθού με νόμο δεν έχει στόχο την προσαρμογή στα ευρωπαϊκά δρώμενα, για τα οποία γίνεται επιλεκτική επίκληση, αλλά αποβλέπει στη μονομερή, από το κράτος, επιβολή της μείωσης και συμπίεσης των μισθών παρακάμπτοντας τη συλλογική αυτονομία. 5. Οι κατώτατοι μισθοί στην Ελλάδα βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα της δεύτερης σχετικής κατηγορίας στην Ε-27. Ειδικότερα με τα 586 ευρώ(και 511 για τους νέους) η Ελλάδα βρίσκεται στην δεύτερη κατηγορία χωρών όπου οι κατώτατοι μισθοί κυμαίνονται από 566-877ευρώ μαζί με Πορτογαλία, Ισπανία, Μάλτα, Σλοβενία. Στην πρώτη κατηγορία(1202-1801 ευρώ) ανήκουν οι χώρες της πρώτης ταχύτητας ενώ στην τρίτη κατηγορία(138-336 ευρώ) προς την οποία διολισθαίνει η Ελλάδα ανήκουν τα περισσότερα νέα μέλη της Ένωσης. Στην Ελλάδα, τέλος, ο κατώτατος μισθός ήδη είναι χαμηλότερος με όρους αγοραστικής δύναμης από τον αντίστοιχο της Ισπανίας, της Μάλτας και της Σλοβενίας.
6.Ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα , από εργαλείο προστασίας των χαμηλά αμειβόμενων, μετατρέπεται σε μέσον για τη γενικευμένη μείωση των αποδοχών. Σε αυτό συνηγορούν τα μέτρα του πρώτου και του δευτέρου μνημονίου που απορρυθμίζουν το σύστημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων οι οποίες διατηρούνται τυπικά και με όρους υπέρμετρης αποδυνάμωσης της θέσης των εργαζομένων, ενώ παράλληλα ευνοείται η ατομική διαπραγμάτευση των μισθών. Σημειώνεται ότι διαβρώνεται ο κλαδικός μισθός μέσω του δυσμενέστερου περιεχομένου των επιχειρησιακών συμβάσεων, αναστέλλεται ο θεσμός της επέκτασης των ΣΣΕ στο σύνολο των εργαζόμενων και των επιχειρήσεων του κλάδου, μειώνεται ο χρόνος μετενέργειας και όροι των ΣΣΕ που μετενεργούν, υποβαθμίζεται ο ρόλος του ΟΜΕΔ και του περιεχομένου των διαιτητικών αποφάσεων. Με αυτό τον τρόπο οδηγούνται και οι μέσοι μισθοί προς τα κατώτατα επίπεδα. Με τον ίδιο τρόπο κατά την τελευταία διετία οι μέσοι πραγματικοί μισθοί αποκλίνουν από το 84% στο 74%από τον αντίστοιχο μέσο ευρωπαϊκό όρο, ενώ η Commission προβλέπει ότι στο τέλος του 2012 θα μειωθούν στο 68%. Κατά την ίδια περίοδο η αγοραστική δύναμη των μέσων μισθών έχει μειωθεί κατά 50% λόγω της μεσοσταθμικής μείωσής τους κατά 23%, της αύξησης των τιμών και της φορολογικής αφαίμαξης. 7. Η κατάργηση της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης ως εργαλείου διαμόρφωσης των μισθών συμπαρασύρει την εξέλιξη και το μέλλον των επιδομάτων και των ωριμάνσεων που προβλέπει η ΕΓΣΣΕ. Ήδη η αύξηση των ωριμάνσεων έχει παγώσει με το δεύτερο μνημόνιο μέχρις ότου η ανεργία μειωθεί κάτω του 10% γεγονός που δεν προβλέπεται υπό φυσιολογικές συνθήκες να συμβεί πριν από το 2023. Επίσης η οποιαδήποτε νομοθετική παρέμβαση στο πεδίο των επιδομάτων και των ωριμάνσεων, που στηρίζονται στις συλλογικές συμβάσεις ως πηγή δικαίου, δημιουργεί όρους για περαιτέρω συμπίεση των αμοιβών. 8.Η εξέλιξη των γενικών κατώτατων μισθών δεν περιορίζεται στο επίπεδο των αμοιβών αλλά συμπαρασύρει 10 επιδόματα που χορηγεί ο ΟΑΕΔ(πχ. ανεργίας). 9. Η κατάργηση της ΕΓΣΣΕ ως τρόπου διαμόρφωσης των κατώτατων μισθών αποδυναμώνει τον ρόλο της ΓΣΕΕ σε εναρμόνιση με την αποδυνάμωση των κλαδικών συνδικάτων που επιφέρει η απορρύθμιση των κλαδικών συμβάσεων. 10. Η εθνική γενική συλλογική σύμβαση, τέλος, πέραν του κατώτατου μισθού διαμορφώνει ένα ευρύτατο πλαίσιο ρυθμίσεων αναφορικά με το θεσμικό περιεχόμενο των ΣΣΕ. Πέραν των επιδομάτων και των ωριμάνσεων περιλαμβάνονται μια σειρά κατακτήσεις σε θεσμικό επίπεδο. Είναι ενδεικτική η προαιρετική καθιέρωση του 5ήμερου με την ΕΓΣΣΕ του 1975 και της γενικευμένης 40ωρης εβδομαδιαίας εργασίας με την ΕΓΣΣΕ του 1984, των αδειών κλπ. Κατά συνέπεια η ειδικότερη ή και ενδεχομένως γενικευμένη επιβουλή της ΕΓΣΣΕ συμβάλλει στην πλήρη αποδιάρθρωση των πηγών διαμόρφωσης του εργατικού δικαίου στην Ελλάδα.
Β. Διευκόλυνση απολύσεων
1.Το σύστημα των ατομικών και των ομαδικών απολύσεων στην Ελλάδα παρουσιάζει τις εξής ιδιαιτερότητες πριν ακόμη από την εφαρμογή των μνημονίων και εξελίσσεται ως εξής μέχρι σήμερα. α)Ως προς τις ατομικές απολύσεις, με άμεση καταγγελία, καταβάλλονται μισθοί αποζημίωσης με βάση την προϋπηρεσία που μπορεί κατά ανώτατο όριο να ανέρχεται στους 24 μισθούς. Στην καταγγελία με προειδοποίηση καταβάλλεται η μισή αποζημίωση, ο δε χρόνος προειδοποίησης με βάση την προϋπηρεσία ανέρχονταν στους 24 μήνες με αποτέλεσμα να προτιμάται παραδοσιακά η πρώτη λύση. Στο πλαίσιο του πρώτου μνημονίου διευκολύνονται οι ατομικές απολύσεις ως εξής: -Διευκολύνεται η απόλυση με καταγγελία μειώνοντας τον ανώτατο χρόνο προειδοποίησης από τους 24 στους 6 μήνες μειώνοντας το κόστος των απολύσεων με τη μέθοδο αυτή κατά 18 μισθούς(Ν.3863/10). -Επεκτείνεται ο ελάχιστος χρόνος για την στοιχειοθέτηση δικαιώματος στην αποζημίωση από τους 2 στους 12 μήνες(Ν. 3899/10). - Διευκολύνεται η καταβολή αποζημίωσης από τον εργοδότη(Ν.3863/10) με την καθιέρωση μικρότερης προκαταβολής(από τους 6 μισθούς στους 2), περισσότερων δόσεων(από 3 σε χωρίς όριο δόσεις) και μικρότερων ποσών ανά δόση(από 3 μισθούς σε 2). -Αίρεται η ρήτρα μονιμότητας στο ευρύτερο δημόσιο τομέα στο πλαίσιο εναρμόνισης του καθεστώτος απόλυσης μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. β)Ως προς τις ομαδικές απολύσεις πριν από το μνημόνιο ίσχυαν τα ακόλουθα όρια: Για τις επιχειρήσεις από 20-199 εργαζόμενους οι ελεύθερες ανά μήνα απολύσεις ήταν 4, ενώ για τις άνω των 200 εργαζόμενων αντιστοιχούσαν στο 2%. Με το Ν. 3863/10 του πρώτου μνημονίου οι ελεύθερες ανά μήνα απολύσεις στις επιχειρήσεις 20-150 εργαζομένων ανέρχονται πλέον σε 6, και στις άνω των 150 εργαζομένων αντιστοιχούν σε 5%. γ)Οι μέχρι σήμερα αλλαγές στο πεδίο των απολύσεων συντελούνται εν μέσω κρίσης και σε μια περίοδο όξυνσης της ανεργίας. Είναι ενδεικτικό ότι η ανεργία από το 14%, που ανέρχονταν πριν από τη λήψη των συγκεκριμένων μέτρων, ανέρχεται σήμερα στο 24% ενώ εκτιμάται ότι η διευκόλυνση των απολύσεων συνιστά βασικό παράγοντα αυτής της εξέλιξης. 2. Στο δεύτερο μνημόνιο γίνεται και πάλι λόγος για το καθεστώς των απολύσεων με στόχο την περαιτέρω διευκόλυνσή τους. Ήδη γίνεται λόγος για περαιτέρω μείωση της προειδοποίησης απόλυσης από τους 6 στους 3 μήνες. Συζητείται επίσης η μείωση του αριθμού των μηνών αποζημίωσης καθώς και η μη καταβολή των τακτικών αποδοχών στον υπολογισμό των αποζημιώσεων προκειμένου να μην συμπεριλαμβάνονται σε αυτήν τα επιδόματα, τα δώρα, οι αμοιβές από τα τακτικές υπερωρίες κλπ. Παράλληλα συζητείται η περαιτέρω αύξηση του ορίου των ομαδικών απολύσεων. 3. Το επιχείρημα που χρησιμοποιείται για την περαιτέρω διευκόλυνση των απολύσεων εστιάζεται στη σύγκριση μηνών αποζημίωσης μεταξύ Ελλάδας και μέσου ευρωπαϊκού όρου που όντως στη χώρα μας αντιστοιχούν σε 9 περισσότερες βδομάδες αποζημίωση. Ωστόσο αυτή πλευρά είναι αποσπασματική και παραβλέπει μια σειρά από άλλες διαστάσεις που αφορούν τόσο στο καθεστώς των απολύσεων όσο και στο καθεστώς της ευρύτερης προστασίας των απολυμένων ανέργων. Έτσι, λοιπόν, παραβλέπονται τα εξής: α)Στην Ελλάδα οι ατομικές απολύσεις είναι αναιτιολόγητες σε αντίθεση με την πρακτική πολλών ευρωπαϊκών χωρών(Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία) που απαιτώντας την αιτιολογία του εργοδότη παρέχουν τη δυνατότητα ακύρωσης της απόλυσης σε περίπτωση ανατροπής του εργοδοτικού ισχυρισμού με διαδικασίες μάλιστα άμεσες. Επίσης οι αιτιολογημένες απολύσεις που απέρρεαν από τις ρήτρες μονιμότητας στον ευρύτερο δημόσιο τομέα έχουν πλέον καταργηθεί. β)Στην Ελλάδα η προστασία από τις ομαδικές απολύσεις εφαρμόζεται μόνο για τις επιχειρήσεις άνω των 20 εργαζομένων . Συνεπώς στις επιχειρήσεις μέχρι 19 εργαζόμενους που αντιστοιχούν στο 99,5% των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα οι απολύσεις είναι απόλυτα ελεύθερες . Αντίθετα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και με μεγαλύτερο μέγεθος επιχειρήσεων το σχετικό όριο είναι 10 ή και 5 εργαζόμενοι. γ)Η Ελλάδα παρουσιάζει τον χαμηλότερο βαθμό προστασίας των ανέργων στην Ε-15. Η ανώτατη διάρκεια επιδότησης της ανεργίας ανέρχεται στους 12 μήνες ενώ το σχετικό επίδομα που αντιστοιχεί στο 60% περίπου του κατώτατου μισθού το λαμβάνει το 20% των ανέργων. Αντίθετα στον ευρωπαϊκό χώρο η επιδότηση έχει λιγότερους περιορισμούς χορήγησης, καταβάλλεται έως και 5 έτη, και αντιστοιχεί στον προηγούμενο μισθό που αναπληρώνεται σε ποσοστό από 70%-90% αντίθετα με την Ελλάδα που το ύψος της επιδότησης είναι ανεξάρτητο από τον προηγούμενο μισθό. Σημειωτέον, δε, στην Ελλάδα δεν έχει υλοποιηθεί ούτε ο στόχος ρύθμισης του 1994 που το επίδομα οφείλει να ανέλθει στο 67% του κατώτατου μισθού. δ)Η Ελλάδα παρουσιάζει από τα πλέον αναποτελεσματικά συστήματα επανένταξης των ανέργων στην αγορά εργασίας. 4.Οι παραπάνω λόγοι στοιχειοθετούν την ανάγκη αποφυγής περαιτέρω μέτρων που διευκολύνουν τις απολύσεις σε μια συγκυρία που η στατιστική ανεργία ανέρχεται στο 24%, η πραγματική ανέρχεται στο 29% και αναμένεται, στο τέλος του 2013, να προσεγγίσει το 30% και το 35% με πραγματικούς και στατιστικούς όρους αντίστοιχα και, μάλιστα, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται πρόσθετα μέτρα περί απολύσεων.
Γ)Ωράριο εργασίας και κατάργηση του 5ήμερου
1. Η νομοθετική καθιέρωση της 8ωρης ημερήσιας και της 48ωρης εβδομαδιαίας εργασίας εισάγεται στην Ελλάδα καταρχήν το 1920 και εξειδικεύεται σταδιακά από το 1932 και εντεύθεν. 2. Το πενθήμερο εισάγεται προαιρετικά με την ΕΓΣΣΕ του 1975, ενώ με ΠΝΠ του 1980 εισάγεται στον δημόσιο τομέα δίνοντας τη δυνατότητα να επεκταθεί με ΣΣΕ και στις υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες. Με την ΕΓΣΣΕ του 1984 επεκτείνεται σε όλο το φάσμα του ιδιωτικού τομέα με την γενικευμένη καθιέρωση της 40ωρης εβδομαδιαίας εργασίας. 3.Η εξαήμερη εργασία μετά από την καθιέρωση του πενθημέρου ρυθμίζεται νομοθετικά μόλις με το Ν. 3846/10 που προβλέπει προσαύξηση της αμοιβής του ημερομίσθιου κατά 30% με εξαίρεση τις ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις όπου καταβάλλεται απλά το ημερομίσθιο. 4. Η συζήτηση για την κατάργηση του εξαήμερου φαίνεται να εντάσσεται στη λογική της ελαστικής διευθέτησης του συνολικού εργάσιμου χρόνου με τη δυνατότητα αυξομείωσης των ωραρίων χωρίς την πληρωμή υπερωριών, σύμφωνα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων και κατόπιν συλλογικής συμφωνίας. Στόχος του μέτρου αυτού είναι η μη πληρωμή της νόμιμης κατά 30% προσαύξησης για εξαήμερη εργασία. Το μέτρο της ελαστικής διευθέτησης συζητείται να λειτουργεί και με ατομική συμφωνία παρακάμπτοντας τη συλλογική ρύθμιση. Πρόσφατα ο νομοθέτης του μνημονίου(Ν.3986/11) προσέθεσε στις συλλογικές συμφωνίες εκείνες που υπογράφονται με ενώσεις προσώπων, θεσμούς χωρίς την προστασία του Ν.1264/82, αν αυτές εκπροσωπούν το 25% ή και το 15% των εργαζομένων της επιχείρησης . 5. Η επιχειρούμενη ενίσχυση της δυνατότητας των ελαστικών διευθετήσεων επιδεινώνει περαιτέρω τη θέση της εργασίας λόγω των παρατεταμένων και βεβαρημένων ωραρίων σε μια χώρα με υψηλό δείκτη ατυχημάτων και εργοδοτικών αυθαιρεσιών(εκτόξευση της ανασφάλιστης εργασίας από το 23% στο 34%), ιδιαίτερων κλιματολογικών συνθηκών, ενώ δημιουργούνται όροι πλήρους αποδιάρθρωσης της κοινωνικής και οικογενειακής ζωής των εργαζομένων. 6.Τέλος, η συζήτηση για μείωση του κόστους της εξαήμερης εργασίας συνδυάζεται και με την πλήρη απελευθέρωση των ωραρίων (πχ. εργασία την Κυριακή)σε συνδυασμό με τη μείωση του κόστους τους ,όπως επίσης και εκείνου της υπερεργασίας και των υπερωριών που με το Ν.3863/10 ήδη μειώθηκε κατά 20%.
Δ. Συμπέρασμα
Η δραματική επιδείνωση των αμοιβών , των όρων και των συνθηκών εργασίας που συντελείται κατά την περίοδο της κρίσης και των μνημονίων δεν αφήνει κανένα περιθώριο για περαιτέρω υποβάθμιση. Οι συζητούμενες αλλαγές που συμπιέζουν δραματικά το εργασιακό κόστος όχι μόνο ενισχύουν την εργασιακή ανασφάλεια και επισφάλεια και αποδιαρθρώνουν τους όρους απασχόλησης της μισθωτής εργασίας, αλλά ανατροφοδοτούν την ύφεση και την ανεργία. Τέλος, η αναζητούμενη ανταγωνιστικότητα μέσα από τη συμπίεση των αμοιβών όχι μόνο δεν επιτυγχάνεται αλλά συνεχώς επιβεβαιώνεται το αντίθετο. Είναι ενδεικτικό, άλλωστε, ότι σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ η θέση της Ελλάδας σε επίπεδο ανταγωνιστικότητας έχει υποχωρήσει κατά 6 θέσεις κατά την τελευταία διετία που ισοπεδώνονται οι μισθοί καταλαμβάνοντας την 96η θέση σε σύνολο 144 χωρών και υποχωρώντας στη σχετική κλίμακα 30 θέσεις συνολικά κατά την τελευταία 6ετία.
Γιάννης Κουζής